[ Pobierz całość w formacie PDF ]

uwolniły konsula od podejrzenia o dążenie do władzy
królewskiej, lecz miały nadto skutek wręcz odwrotny
i uczyniły go bardzo wziętym wśród ludu; stąd otrzymał
22
on przydomek Publicola . Przede wszystkim miłe lu-
dowi były ustawy o odwoływaniu się od wyroku urzędni-
21
Vica Pota  bogini mocy i zwycięstwa, jej świątynia znajdowała
się na północnym zboczu Palatynu.
22
Publicola  od wyrazów populus i colo imię mówiące:
 Przyjaciel Ludu".
dycji pewnej wiadomości co do tego, czy on w to nie
uwierzył, czy tylko odznaczał się taką mocą ducha 
i niełatwe jest rozstrzygnięcie w tym względzie  dość,
że mimo tej wiadomości nie dał się odwieść od przed-
sięwzięcia. Kazał tylko zwłoki wynieść i dotykając
odrzwi dokończył modłów i poświecił świątynię.
Takie to były dzieje wewnętrzne i zewnętrzne
w pierwszym roku po wypędzeniu królów. Następnie
wybrano po raz drugi konsulem Publiusza Waleriusza
i Tytusa Lukrecjusza.
[9] Ale tymczasem Tarkwiniusze udali siÄ™ byli do
króla Kluzjum, Larsa25 Porsynny. To radząc mu, to
go prosząc błagali, by im, wywodzącym się z Etrurii
i mającym tę samą krew w żyłach, i noszącym to samo
nazwisko, nie pozwalał żyć w nędzy na wygnaniu.
Z drugiej strony zwracali uwagę, by nie puszczał płazem
zakorzeniającego się zwyczaju wypędzania królów. Argu-
mentowali, że wolność sama w sobie jest rzeczą dość
pociÄ…gajÄ…cÄ…. »Jeżeli królowie nie bÄ™dÄ… bronić tronów
z taką siłą, z jaką obywatele dążą do wolności, góra
zrówna się z dołem, nie będzie w państwie niczego
wyniosłego, niczego, co by ponad resztę się wybijało.
Zbliża się koniec ustroju królewskiego, rzeczy wśród
bogów i ludzi najpiÄ™kniejszej«. Porsynna uważajÄ…c za
rzecz honoru dla Etrusków, by w Rzymie był król,
a zwłaszcza król z rodu etruskiego, przybył na tery-
lorium Rzymu z groz
na armia. Nigdy przedtem nie padł
na senat taki strach: do tego stopnia potężne było wtedy
państwo kluzyńskie, a groz
ne imiÄ™ Porsynny. Bali siÄ™
nie tylko wrogów, ale i własnych współobywateli, a mia-
nowicie, że lud rzymski, ogarnięty przerażeniem, przyj-
25
Kluzjum (Clusium)  dzisiaj Chiusi, miasto w Etrurii;
nazywało się ono uprzednio Camers.  Lars (wzgl. Lar)  hono-
rowy tytuł królów etruskich.
mie z powrotem królów do miasta i zgodzi się na pokój,
nawet pod rządami tyrana. Senat przyznał więc ludowi
w tym okresie wiele udogodnień. Przede wszystkim
zatroszczono się o aprowizację i wysłano jednych do
26 27
kraju Wolsków , drugich do Kum , dla zakupu zboża.
28
Także prawo sprzedaży soli ponieważ sprzedawano
ją po wygórowanej cenie, odjęto ludziom prywatnym,
a przeniesiono na państwo29. Zwolniono lud od ceł
i daniny, by płacili tylko bogaci, którzy mogli ponosić
te ciężary; uzasadniano to tak, że biedni są już dosta-
tecznie opodatkowani przez to, że wychowują dzieci.
Przeto ta łaskawość senatorów póz
niej, w ciężkim poło-
żeniu w czasie oblężenia i głodu, do tego stopnia utrzy-
mała obywateli w wewnętrznej zgodzie, że tak samo
niscy, jak potężni drżeli na samo imię królewskie i nikt
nie cieszył się póz
niej dzięki intrygom taką wziętością
u ludu, jak wtedy cały senat dzięki dobrym rządom.
[10] Ponieważ wrogowie zbliżali się, wszyscy ścią-
gnęli ze wsi do miasta, a samo miasto zabezpieczono
przez rozstawienie posterunków; jedne okolice ucho-
dziły za zabezpieczone przez mury, inne przez prze-
pływający obok Tyber. Niewiele brakło, a most pa-
30
lowy byłby dał przejście wrogom, gdyby nie jeden
człowiek, Horacjusz Kokles; taką to osłonę znalazła
w owym dniu pomyślna gwiazda miasta Rzymu.
26
Wolskowle  por. przypis 2 do I 53.
27
Kumy (Cumae)  miasto greckie w Kampanii.
28
Król Ankus Marcjusz założył saliny na obu brzegach Tybru;
saliny te były wydzierżawiane osobom prywatnym, które stworzyły
w ten sposób prywatny monopol solny i śrubowały ciągle cenę
soli. Senat zrobił z tego monopol państwowy i w ten sposób za-
pobiegł nadmiernemu drożeniu tego produktu masowego spożycia.
29
 chodziło o koszty produkowania soli, jej sprzedaży itd.
30
most palowy  był to najstarszy drewniany most na Tybrze,
zbudowany przez króla Ankusa Marcjusza na północnej stronie
Awentynu.
Stał on przypadkiem na warcie przy moście, aż tu [ Pobierz całość w formacie PDF ]