[ Pobierz całość w formacie PDF ]

Orontem i ku wybrzeżom Morza Z
ródziemnego, czyli do Kanaanu. W XV XIV wieku element
hurycki ma znaczny udział w ogólnej masie ludności. Niestety, Alalah jest jedynym stanowiskiem
archeologicznym, gdzie przez porównanie dokumentów z warstwy VII (wcześniejszej) i IV
(póz
niejszej) można stwierdzić zdecydowaną przewagę imion huryckich w warstwie IV.
Przypuszcza się, że dalej na południe proporcje te zmieniały się na korzyść składnika ka-
nanejskiego. Stosunki etniczne ulegały też przemianom z upływem czasu. Z obszarów stepowych i
pustynnych wciąż napływały semickie plemiona koczownicze, które osiedlały się na ziemiach już
zamieszkanych i wzmacniały żywioł kananejski, podczas gdy ekspansja Hurytów w XIV wieku
osiągnęła swoje apogeum i dość gwałtownie ustała. Według świadectw z Emar nad Eufratem, a
więc z okolic opanowanych niegdyś przez Hurytów, w XIII i na początku XII wieku Semici
stanowili tam już 80 procent ludności. Można sądzić, że również w Syrii Zachodniej, czyli w
Kanaanie, gdzie Huryci tworzyli mniejszość etniczną, w XIII i XII wieku stopniowo asymilowali
się i wkrótce mieli całkiem zniknąć z horyzontu historycznego.
Dotykamy tu zagadnienia już raz poruszanego w tej książce, 86 mianowicie można postawić
pytanie, czy fakt, iż ktoś nosi imię
huryckie, świadczy o tym, że jest Hurytą. Właśnie w Syrii odpowiedz
na to pytanie jest trudna i
złożona. Na początek warto zająć się kwestią dwuimienności. Przypominamy sobie, że Pijassilis,
syn Suppiluliumy I, przyjął huryckie imię Szarrikuszuh, kiedy ojciec uczynił go wicekrólem Syrii i
wyznaczył mu Karkemisz jako siedzibę. Także jego potomkowie nosili imiona huryckie. Przypadek
ten trzeba rozpatrywać na szerszym tle. Podwójne imiona mieli również królowie hetyccy doby
imperium; wstępując na tron przyjmowali tradycyjne imiona anatolijskie, ale członkowie ich rodzin
nadal posługiwali się huryckimi. Istnieją podstawy, aby sądzić, iż dynastia, która panowała w
Hattusa w okresie imperium, była huryckiego pochodzenia; do kwestii tej powrócimy w następnym
rozdziale. W przypadku Pijassilisa rzecz jest o tyle skomplikowana, iż ma on, podobnie jak jego
brat Te-lipinus (król Halab) imię anatolijskie. Można przypuszczać, że najbliższa rodzina
Suppiluliumy I była bliska pełnej hetytyzacji, podczas gdy zarówno jego przodkowie, jak i
potomkowie używali w pewnych okolicznościach imion huryckich. W Karkemisz, które leżało w
pobliżu rdzennych ziem mitannijskich, przy wielkim szlaku od wybrzeży śródziemnomorskich
przez Halab do Wąązu-kanni, Huryci stanowili większość mieszkańców. Jednocześnie było to
spore, bogate miasto, z pięknymi tradycjami rozwoju kulturalnego, zresztą w owym czasie cała
Syria górowała nad Ana-tolią pod względem poziomu cywilizacyjnego. Zapewne obydwa te
czynniki miały wpływ na decyzję Pijassilisa. Wiadomo, iż przyjmowanie czy też nadawanie imion
jest zjawiskiem uwarunkowanym sytuacją kulturową, czego liczne przykłady odnajduje się
chociażby w dziejach Europy. Nowo mianowany wicekról zetknął się w Karkemisz z wysoką
cywilizacją; jej nosicielami byli Huryci, toteż nic dziwnego, że rychło się z nimi utożsamił.
Odmienna sytuacja panowała w Ugarit  ruchliwym, wielojęzycznym porcie nad Morzem
Z
ródziemnym. Miejscowi władcy, z wyjątkiem Arhalby, nosili tradycyjne imiona semickie, ale
męscy członkowie ich rodzin mają nieraz imiona huryckie. Można przypuszczać, że w tym
przypadku przyjmowanie semickich imion tronowych łączyło się z tutejszym zwyczajem, który
stanowił część semickie j spuścizny kulturalnej, dobrze osadzonej na miejscowym, kananejskim
podłożu.
Imiona semickie mają również królowie Alalah (IV), ale i tutaj jest to zapewne kwestia zwyczaju,
miasto bowiem było w istocie tak silnie zhurytyzowane, że nie sposób się zgodzić z domy- 37
słem, iż miejscowa dynastia zachowała swój pierwotny, semicki charakter.
Wśród władców Amurru, nadmorskiego księstwa na pograniczu Libanu, dostrzega się z kolei
przechodzenie od imion semickich do huryckich (Ariteszub, Tuppiteszub, Benteszina), a na końcu,
już w drugiej połowie XIII wieku, pojawia się imię anatolijskie Szauszkamuwa. Przypadek ten
wskazuje na brak szczególnego przywiązania do tradycji w miejscowej rodzinie panującej, jakby
uleganie modzie zależnej od aktualnego położenia politycznego. Nadanie imienia anatolijskiego
synowi Bentesziny łączy się zapewne z faktem, iż jego ojciec długo przebywał w Azji Mniejszej i
pojął za żonę córkę króla hetyckiego. Imię Szauszkamuwy jest zatem dowodem anatolizacji
miejscowej dynastii.
Można zapytać, jakiej właściwie narodowości byli wymienieni tu nosiciele imion huryckich.
Jedynym kryterium oceny jest przy tym język, jakiego używali; mimo to odpowiedz
nie jest
jednoznaczna. W Karkemisz doszło prawdopodobnie do szybkiej hury-tyzacji dynastii założonej
przez Pijassilisa/Szarrikuszuha. W Amurru, gdzie przeważali Semici, a żywioł hurycki nie miał
większego znaczenia jako czynnik kulturonośny, zarówno Benteszina, jak i jego syn mówili
zapewne miejscowym dialektem zachodniosemic-kim. Najtrudniej rozstrzygnąć tę kwestię w
odniesieniu do rodziny królewskiej w Ugarit. Można się tu spodziewać istnienia dwu-języczności,
która występuje wtedy, gdy dwa składniki etniczne osiągną stan pewnej równowagi w warunkach
symbiozy kulturowej. Powyższe rozważania mają jedynie ograniczoną wartość, ponieważ operując
wyłącznie imionami własnymi, obracamy się wciąż w sferze przypuszczeń.
i Nieco światła na sytuację językową w poszczególnych miastach syryjskich rzucają zachowane
dokumenty klinowe. Największa różnorodność występuje w Ugarit, są tam zaświadczone liczne
ówczesne języki  sumeryjski, akadyjski, hetycki, hurycki i uga-rycki; dodajmy do tego jeszcze
inskrypcje egipskie i zapisy w piśmie cyprominojskim, rodem z Egei. Owa obfitość języków
odzwierciedla wieloetniczny charakter miasta i jego dorobek kulturalny. Zapewne na co dzień
używano dwóch języków  ugaryc-kiego i huryckiego. W Alalah przeważająca większość tekstów
jest zapisana w języku akadyjskini, ale obecność licznych pojęć huryckich potwierdza oparte na [ Pobierz całość w formacie PDF ]